Ontworpen met duurzaamheid: Vorm geven aan de verlichtingsrevolutie

Verlichting is een essentieel element in kwaliteitsomgevingen die gezondheid en welzijn ondersteunen, ontworpen met duurzaamheid voegt het nog een extra dimensie toe. En vermindert tegelijkertijd het energieverbruik.

Om aan de behoeften van een groeiende bevolking te voldoen, moeten we hulpbronnen efficiënter gebruiken. Tegen 2030 bijvoorbeeld zal het aantal lichtpunten wereldwijd met 35 procent zijn toegenomen tot 60 miljard. Alleen al het gebruik van LED-verlichting in plaats van gloeilampen zou het energieverbruik met maar liefst 53 procent terugdringen.

De functionaliteit van een gebouw en het omliggende terrein is grotendeels afhankelijk van de kwaliteit van de verlichting. Om hun taken veilig en comfortabel te kunnen uitvoeren, hebben de gebruikers verlichting nodig die voldoende zicht biedt zonder ongemak of afleiding te veroorzaken.

Maar een focus op kwaliteit is ook de sleutel tot het bereiken van duurzame verlichting.

Ontworpen met duurzaamheid biedt voordelen

Verlichting ontworpen met duurzaamheid, betekent niet zozeer ontwerpen puur en alleen voor energiebesparing. Een goed ontwerp geeft als resultaat een ongelooflijke energiebesparing. Door in hun gebouwen en op terreinen kwaliteitsvolle verlichtingsomstandigheden te creëren, zullen projectteams niet alleen functionele en comfortabele ruimtes creëren, maar ook efficiëntie bereiken.

En omdat de verlichting in elke ruimte belangrijke invloed heeft op hoe mensen die ruimte gebruiken en hoe ze zich voelen terwijl ze in die ruimte zijn, is ze van cruciaal belang voor de menselijke gezondheidscomponent van duurzaamheid. Verlichting beïnvloedt niet alleen de prestaties en productiviteit van de gebruikers, maar ook – en dat is nog belangrijker – hun welzijn. Verlichting van hoge kwaliteit biedt niet alleen basiscomfort, maar kan ook de gezondheid beschermen en bevorderen.

De effecten van verlichting

Net als akoestisch design kan verlichtingsdesign zowel positieve als negatieve effecten hebben op mensen, vooral in ruimtes waar veel mensen veel tijd doorbrengen, zoals scholen en kantoren. Onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve correlatie bestaat tussen een goede verlichting en een hogere productiviteit en hogere testresultaten voor leerlingen. Studies suggereren ook dat kwaliteitsverlichting positieve effecten heeft in gezondheidszorgomgevingen – bijvoorbeeld door het verbeteren van de stemming en de perceptie van zowel personeel als patiënten. Omgekeerd kunnen slechte verlichtingsomstandigheden de manier waarop mensen werken, leren en genezen belemmeren door afleiding, ongemak en vermoeidheid te veroorzaken.

Het juiste licht is van cruciaal belang

Als je geen goed werk levert met verlichting, lever je ook geen goed architecturaal werk. Verlichting wordt nog te vaak behandeld als een secundaire zorg, op de achtergrond van het maken van vormen. Architectuur wordt nog te vaak gezien als een object dat vanuit een afstandelijke positie moet worden bekeken in plaats van als een habitat die moet worden ervaren en waarin moet worden geleefd en gewerkt.

En natuurlijk is de manier waarop een gebouw en het terrein wordt verlicht niet alleen van invloed op de bruikbaarheid, het comfort en de gezondheid, maar ook op de milieu-impact ervan.

Wat bedoelen we met duurzame verlichting?

In het kader van een geïntegreerde benadering van duurzaam lichtontwerp moeten projectteams verlichtingsstrategieën vermijden die bijdragen tot lichtvervuiling.

Een grote verscheidenheid aan duurzaamheidsaspecten heeft raakvlakken met architectonische verlichting. Hoewel er vooral gefocust wordt op energie-efficiëntie en gezondheid en welzijn van de gebruikers, is het belangrijk om ook de volgende gerelateerde aandachtspunten in overweging te nemen bij het ontwikkelen van een geïntegreerde benadering van duurzame verlichting.

1. Lichtvervuiling

Projectteams moeten oververlichting vermijden, lichtschending voorkomen en potentiële effecten van verlichting op de planten- en dierenwereld van het omringende ecosysteem en op naburige gebouwen, plaatsen en gemeenschappen in overweging nemen.

2. Levenscycluseffecten van verlichtingsproducten

Verlichtingsontwerpers moeten in de loop der tijd samenwerken met fabrikanten om de opgenomen energie en koolstofkosten van armaturen en lampen te verminderen. Om de levensduur van het gebouw te helpen verlengen en de milieueffecten verder te verminderen, moet de verlichting waar nodig zo worden ontworpen dat ze gemakkelijk achteraf kan worden gemonteerd en aangepast aan toekomstige technologische ontwikkelingen.

Zorgwekkende chemische stoffen

Projectteams moeten pleiten voor en samenwerken met fabrikanten om na verloop van tijd het gehalte aan giftige stoffen in verlichtingsproducten te verminderen. Zo zijn compacte fluorescentielampen, die zeer giftig kwik bevatten, grotendeels vervangen door LED’s, die geen kwik bevatten. Soms worden LED’s echter vervaardigd met hoge gehalten aan lood en zware metalen. En sommige leds bevatten ook koper, dat een gevaar voor het milieu kan vormen als het zich ophoopt in waterwegen. (LED’s zullen, ondanks hun lange levensduur, uiteindelijk moeten worden vervangen. Ze kunnen op gewone stortplaatsen worden gedeponeerd, aangezien ze momenteel niet als gevaarlijk afval worden beschouwd).